W 73. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, hołd jego bohaterom i ofiarom – w tym prawie 13 tysiącom mieszkańców stolicy deportowanym przez Niemców do obozu Auschwitz, oddał dyrektor Muzeum dr Piotr M. A. Cywiński. Punktualnie o godzinie 17.00 – rozpoczynającej powstańcze walki godzinie „W” – złożył on wieniec pod Ścianą Śmierci na dziedzińcu Bloku 11 w byłym obozie Auschwitz I.
– Historia Powstania Warszawskiego splata się nierozerwalnie z historią niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. Pamiętając o Powstaniu jako o największym powstańczym zbrojnym zrywie całej II wojny światowej, pamiętamy również o gehennie setek tysięcy cywili, warszawskich rodzin. Dla około 13 tysięcy warszawiaków Powstanie skończyło się w Auschwitz – podkreślił dyrektor Cywiński, który sam pochodzi z Warszawy.
W trakcie Powstania Warszawskiego i po jego stłumieniu Niemcy deportowali z Warszawy ok. 550 tys. jej mieszkańców i około 100 tys. ludzi z najbliższych okolic miasta. Skierowano ich do specjalnie w tym celu uruchomionego obozu przejściowego w Pruszkowie pod Warszawą, Durchgangslager 121. 55 tysięcy osób wywieziono do obozów koncentracyjnych.
W obozie Auschwitz II-Birkenau Niemcy osadzili ok. 13 tysięcy z nich, począwszy od noworodków do ludzi w podeszłym wieku. To ponad połowa ogólnej liczby Polaków deportowanych z całego dystryktu warszawskiego od sierpnia 1940 r. do września 1944 r. Wyzwolenia w obozie Auschwitz doczekało co najmniej 400 osób z transportów pruszkowskich, w tym co najmniej 125 dzieci i młodocianych.
Losy osób deportowanych do Auschwitz po wybuchu Powstania w Warszawie opisują m.in. specjalna wystawa przygotowana przez Muzeum w Google Cultural Institute oraz 10. tom serii edukacyjnej Głosy Pamięci.