Na budynku przy ul. Ewangelickiej w Wieluniu powstał mural upamiętniający społeczność żydowską. To pomysł grupy “Szlakiem wieluńskich Żydów” działającej przy II LO im. J. Korczaka w Wieluniu oraz Fundacji „Młodzi Propagują Sztukę – warsztaty djembe i graffiti” .
Pomysł stworzenia muralu upamiętniającego naszych dawnych żydowskich sąsiadów, narodził się w 2015 roku. Pierwsza generacja Szlaku usilnie szukała miejsca. Pojawiały się różne propozycje. Na murze kościoła przy Plantach, na specjalnie wybudowanej ściance w parku miejskim. Podobne zabiegi urzeczywistnienia muralu prowadziła II generacja Szlaku, ale to dopiero III generacji udało się ten zamiar zrealizować. Od samego początku działania te wspierała Fundacja Młodzi Propagują Sztukę. Oczywistym dla nas był fakt, by mural wykonać rękoma miejscowych artystów. Wybór padł na Macieja Łyskawę, znanego w Wieluniu grafika.
Ostatni rok to intensywne przygotowania do realizacji muralu, w które zaangażował się Urząd Miejski w Wieluniu. Burmistrz wielokrotnie przyjmował naszych gości ze świata filmu, kultury czy edukacji. Każdorazowo wykazywał się dużą wiedzą na temat historii miasta oraz zrozumieniem wartości wielokulturowego dialogu. Wsparcie Urzędu Miejskiego, jako Partnera było dla nas bardzo ważne.
Połowa października była dla naszego muralu decydująca. Oficjalne odsłonięcie miało nastąpić 15 października, kiedy z wizytą w Szlaku – II LO. Im. Janusza Korczaka byli: reżyser Pan Sławomir Grünberg wraz z żoną, Prezes Fundacji LOGTV FIlms Polska, Panią Barbarą Grünberg, producent i scenarzysta, Pan Piotr Piwowarczyk, znany światowy fotografik Chuck Fishman z żoną Susan Fischman. Jednak nie udało się na czas pozyskać opinii Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Łodzi, Delegatura w Sieradzu. Dzięki wsparciu wielu osób, w piśmie WUOZ w Łodzi z 17 października czytamy: „[…] planowana inwestycja nie spowoduje uszczerbku dla walorów krajobrazowych chronionego obszaru […]”. Tego dnia podjęliśmy natychmiastowe działania, w celu realizacji malowidła.
Nasz mural z założenia nie miał odzwierciedlać przedwojennego kadru zdjęcia, lecz niczym matejkowskie płótna, miał wzmocnić siłę pewnych symboli. Stąd mury – symbol wojny, mieszkańcy – symbol wielokulturowego, przedwojennego społeczeństwa, kolumnada synagogi – symbol naszych żydowskich sąsiadów i jednej z czterech religii, obecnej w przedwojennym Wieluniu, słońce – symbol nowego życia – odradzającej się pamięci o żydowskiej przeszłości miasta, ratusz – symbol miasta. Miejsce muralu jest również symboliczne. Mieści się on pomiędzy dawną synagogą a chederem – szkołą dla żydowskich chłopców, który stał koło budynku parafii ewangelicko – augsburskiej. W chederze uczyli się się trzyletni chłopcy. Pobierali nauki hebrajskiego, Talmudu, modlitw i śpiewów religijnych.
Nasz mural ma nie tylko upamiętniać żydowskich mieszkańców. Ma również przypominać, o dobrze znanych nam skutkach: braku tolerancji, szacunku do drugiego człowieka, nacjonalizmu, a w rezultacie faszyzmu. Holokaust to w dziejach ludzkości wydarzenie bez precedensu. Każdego dnia winniśmy wyciągać wnioski z historii, by przeszłość nigdy się nie powtórzyła. Mural ma jeszcze jeden cel. Ma służyć zadumie nad naszym światem. Przeszłość już się zdarzyła, już jej nie zmienimy , ale to jak będzie wyglądać teraźniejszość oraz przyszłość zależy od nas samych. Czy próbujemy naprawiać choćby cząstkę świata? Czy szanujemy się nawzajem? Czy raczej przypinamy]y sobie łatki i nie próbujemy się zrozumieć? Często słyszę, że po co Żydzi, że może lepiej coś o Polakach. Drodzy Czytelnicy, Żydzi to też Polacy, z dziada pradziada. Tylko wyznania mojżeszowego. Czytywali Słowackiego, recytowali Mickiewicza. Brali udział w powstaniach i walczyli u boku Piłsudskiego. Żyli tutaj, na polskiej ziemi. Polska była ich Ojczyzną. Innej nie mieli. Patrząc na symboliczny mural spróbujmy spojrzeć na żydowską część społeczności wieluńskiej, jak na swych dawnych sąsiadów, do których poszlibyśmy po szklankę cukru czy mąki, z życzliwością i szacunkiem. Przed wojną w Wieluniu mieszkało ponad 30% Żydów. Pamiętajmy o tym. Niechaj mural będzie niemym strażnikiem tej pamięci.
Projekt muralu wykonała Ewelina Foltyńska – absolwentka II LO im. Janusza Korczaka. Autorem adaptacji został Pan Maciej Łyskawa. Partnerem jest Urząd Miejski w Wieluniu – Burmistrz Pan Paweł Okrasa. Fundatorem muralu jest Fundacja LOGTV Films Polska z Panią Prezes Barbarą Grünberg. Inicjatorem jestem, ja, Agnieszka Mysakowska wraz z grupą Szlakiem Wieluńskich Żydów (II LO im. Janusza Korczaka).
Agnieszka Mysakowska
