Trzy Kamienie Pamięci (niem. Stolpersteine) odsłonięto dziś w Warszawie przy ul. Złotej 62. Tabliczki upamiętniają zamordowane przez Niemców siostry i nauczycielki Zofię Kabak, Marię Wygodzką oraz Katarzynę Zylberberg.
Kamienica przy ul. Złotej 62 jest znana dzięki znajdującemu się w jej podwórzu niewielkiemu budynkowi, którego ściana od 1940 r. była wykorzystywana jako fragment muru getta. Każdego dnia to miejsce odwiedzają liczni turyści z całego świata.
W kamienicy mieszka rodzina Gutkowskich, potomków przedwojennych właścicieli posesji. To z ich inicjatywy w chodniku przed bramą umieszczono trzy tabliczki z prowadzonego przez Guntera Demniga projektu Stolpersteine.
„Osoby, które upamiętniamy, to trzy siostry, nauczycielki, szczęśliwe przed wojną. Nie ma po nich śladu. Od dziś ten ślad już będzie” – powiedziała przed odsłonięciem wzruszona Anna Gutkowska, wnuczka Marii Wygodzkiej. – „Mam też nadzieję na dobrą przyszłość. Na to, że będą tu przychodzić nauczyciele z dziećmi i będą im przekazywać opowieść o historii taką, jaka ona była. Będą mówić o tych, którzy ratowali i o tych, którzy donosili”.
„Te trzy siostry były ofiarami systemowej przemocy, pogardy i nienawiści” – mówił Krzysztof Gutkowski, prawnuk Marii Wygodzkiej. – „Przy tej okazji trudno mi nie myśleć o obecnych wydarzeniach w Ukrainie i niedaleko stąd, na granicy z Białorusią”.
Tabliczki odsłonił 6-letni Janek, członek rodziny. Ceremonia miała charakter prywatny, jednak zgromadziła kilkadziesiąt osób.
W różnych miastach Europy jest już około 70 tys. takich upamiętnień. W Polsce Kamienie Pamięci są tylko w kilku miejscowościach – w Białej Podlaskiej, Łomży, Mińsku Mazowieckim, Raczkach, Słubicach, Wrocławiu, Zamościu, Zgorzelcu. Teraz dołączyła do nich Warszawa, w której przed Zagładą żyło ponad 368 tys. Żydów.
Krzysztof Bielawski
