Jak uczyć o Holokauście

Holokaust jest niezwykle istotną częścią współczesnej historii. Nie zawsze jednak wiadomo w jaki sposób przekazywać wiedzę na ten temat, szczególnie jeśli mamy do czynienia z młodymi odbiorcami. Międzynarodowa Szkoła Nauczania o Holokauście w Instytucie Jad Waszem w Jerozolimie prowadzi seminaria trenerskie dla edukatorów na całym świecie. Tym razem przedstawicielka Szkoły, Orit Margaliot, przyjechała do Warszawy na zaproszenie ZOOM.

– Holokaust, będąc wydarzeniem bez precedensu, podważył podstawy, na których opiera się nasza cywilizacja – podkreśla Orit Margaliot. – Zmusił nas do ponownego przemyślenia naszych założeń na temat natury człowieka i społeczeństwa, nowoczesnego państwa, a także przyjęcia odpowiedzialności, jako obywatele świata, za przeciwstawianie się i powstrzymywanie cierpienia niewinnych ludzi w każdym miejscu na świecie. Z całą pewnością Holokaust jest uniwersalnym ostrzeżeniem, które nakłada na nas szczególną odpowiedzialność nauczania o nim.

Historia Holokaustu wiąże się z wprowadzaniem nazistowskiego prawa, masowymi zabójstwami, ogromem cierpienia oraz dużymi liczbami, wśród których gubią się historie pojedynczych ludzi. A to właśnie na nie, zdaniem Jad Waszem, nauczyciele i edukatorzy powinni kłaść największy nacisk. Zarówno ofiary jak i sprawcy byli przecież ludźmi, którzy żyli w konkretnym miejscu i czasie oraz dokonywali pewnych wyborów.

Warto pamiętać, że przed wybuchem II wojny światowej większość europejskich Żydów mieszkała w Polsce. Czym się tu zajmowali? Jak żyli? Do jakich partii politycznych należeli? Do jakich szkół chodziły ich dzieci? Jakie uprawiali zawody? Jakie mieli poglądy? Na te wszystkie pytania warto odpowiedzieć, zanim przejdzie się do omawiania z uczniami kwestii Zagłady. Holokaust był końcem pewnego etapu w historii, ale poprzedziło go kilka wieków wspólnej polsko-żydowskiej koegzystencji.

– Badanie rozmaitych dylematów etycznych i wyzwań, przed którymi stawali Żydzi, Niemcy i inni ludzie pozwala przejść w procesie nauczania od konkretnej sytuacji w historii do uniwersalnego aspektu ludzkiego – mówi Orit Margaliot. – Pokazywanie ludzkiej twarzy historii, zgłębianie skomplikowanego położenia człowieka, pomaga zapobiec zredukowaniu Holokaustu do jednowymiarowego obrazu lub abstrakcyjnego wyobcowanego spojrzenia na to zagadnienie.

Przeszłość ofiar oraz ich doświadczenia z okresu II wojny światowej to jednak nie wszystko. Ważne jest również to, co działo się z tym ludźmi po wojnie. Warto przyjrzeć się temu, jak ocaleni z Holokaustu wracali do normalnego życia, jakich wyborów dokonywali i gdzie decydowali się rozpocząć swoje życie na nowo. – Uczniowie muszą spróbować zrozumieć, że nie ma prostych odpowiedzi na pytania o to, jak było po ludzku możliwe popełnianie tak brutalnych zbrodni oraz bycie obojętnym wobec tak wielkiego cierpienia – uważa Orit Margaliot. – Uczymy o dylematach i zachęcamy uczniów do krytycznego myślenia zamiast dostarczać im upraszczających wniosków.

Nauczanie o Holokauście musi być dostosowane do wieku uczniów. Tym najmłodszym przekazuje się historie poszczególnych żydowskich dzieci ocalonych przez Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Uczniowie gimnazjum poznają problemy całych społeczności, natomiast szerzej na temat Holokaustu rozmawia się z uczniami szkół średnich. Istnieje duże zapotrzebowanie na prowadzenia zajęć o Holokauście we właściwy sposób, tak, aby nie budzić w słuchaczach strachu lub przerażenia. Seminarium zorganizowane przez ZOOM z pewnością nie będzie ostatnim tego typu.

Organizatorem seminarium, które trwało od 27 do 29 kwietnia, była Żydowska Ogólnopolska Organizacja Młodzieżowa, a jego koordynatorem – Anna Bakuła, przewodnicząca ZOOM. Sponsorami seminarium były Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie i Fundacja im. Róży Luksemburg.

Katarzyna Markusz

Newsletter

Wpisz poniżej swój e-mail, a nie przegapisz najważniejszych artykułów!