W ramach dyskusji wokół Muzeum Getta Warszawskiego ambasador Polski w Izraelu, Marek Magierowski, napisał felieton, w którym podkreślił, że nie ma innego europejskiego kraju poza Polską, „w którym głowa państwa regularnie przewodniczy ceremoniom upamiętniającym mroczne rozdziały historii relacji ze społecznością żydowską”. Nie widziałam pana prezydenta Andrzeja Dudy na żadnej uroczystości w Jedwabnem. Pamiętam za to debatę przed wyborami prezydenckimi, gdzie ten wątek się pojawił. Wtedy Magierowski Dudę skrytykował.
W trakcie debaty prezydenckiej w maju 2015 r. Duda zarzucił Bronisławowi Komorowskiemu, że cztery lata wcześniej w związku z rocznicą zbrodni w Jedwabnem napisał list, w którym stwierdził, że „naród ofiar był także sprawcą”, co – zdaniem Dudy – miało niszczyć “rzeczywistą pamięć historyczną”.
“Jedwabne bez sensu” – skomentował wówczas Magierowski. Czy podobnie będzie komentował poczynania prezydenta, gdy przestanie już być ambasadorem?
Skrajnie prawicowe ruchy przez długie lata funkcjonowały na obrzeżu polityki, pojawiając się od czasu do czasu, nie budząc jednak szerszego zainteresowania. Ta sytuacja zmienia się na naszych oczach. Jeszcze kilka lat temu nikt by nie pomyślał, że prezydent, premier i najważniejsi polscy politycy mogą maszerować wspólnie ze skrajną prawicą po ulicach Warszawy. Tak stało się 11 listopada, gdy do Polski przyjechali członkowie nacjonalistycznej organizacji Forza Nuova. Jak tłumaczyli później polscy politycy – działa ona we Włoszech legalnie. Czy to jednak powód, by władze naszego kraju traktowały tę organizację jak każdą inną?
Dwa tygodnie przed Marszem Niepodległości Forza Nuova w Predappio uczciła rocznicę “marszu na Rzym”. Uczestnicy tego spotkania chętnie wznosili ręce w geście faszystowskiego pozdrowienia. W Polsce ta informacja – jakże niewygodna dla obozu władzy – została całkowicie zbagatelizowana.
Kilka dni temu okazało się, że premier Mateusz Morawiecki powołał na stanowisko sekretarza stanu w Ministerstwie Cyfryzacji Adama Andruszkiewicza, byłego prezesa Młodzieży Wszechpolskiej.
To nie pierwsza osoba wywodząca się ze skrajnej prawicy powołana na wysokie stanowisko. W 2008 r. prezesem TVP został Piotr Farfał, związany w przeszłości z Ligą Polskich Rodzin redaktor pisma “Wszechpolak”.
Tego typu nominacje i decyzje są niebezpieczne, bo pokazują skrajnym organizacjom, że mają szansę zaistnieć ze swoimi programami w głównym nurcie. Mogą tworzyć rzeczywistość, w której żyjemy i aktywnie na nią oddziaływać. To dowód na to, że zapomnieliśmy o lekcjach z przeszłości.
Wielu Żydów, którzy przeżyli wojnę, nie chciało zostać w Polsce. Bali się antysemityzmu. Zdawali sobie sprawę z tego, że w swoich rodzinnych miejscowościach nie mogą funkcjonować normalnie, a jeśli przeniosą się do większych ośrodków, to i tak powinni ukrywać prawdziwą tożsamość. Dla własnego bezpieczeństwa. Bycie Żydem w Polsce nigdy nie było bezpieczne – po wojnie tym bardziej.
Polskie władze nie chcą o tym pamiętać. W ramach swojej polityki historycznej – która zastąpiła prawdziwą historię – skupiają się na chwalebnych czynach naszych rodaków, zapominając, że nie były one typowe dla przedstawicieli polskiego społeczeństwa.
Polski rząd zapewnia, że nie będzie ingerował w treści prezentowane w Muzeum Getta Warszawskiego. Jednocześnie Magierowski, odnosząc się do propozycji współpracy przy tworzeniu muzeum, jaką skierowano do zagranicznych naukowców, pisze: “Polski rząd wybrał jednak uhonorowanie Żydów, którzy próbowali zachować swoją godność podczas tego piekła na ziemi. I zaprosił izraelskich historyków, by wnieśli swoją wiedzę”. Dlaczego historyków zapraszał rząd, a nie dyrekcja muzeum? Będzie więc ingerencja władz, czy nie?
Nowe muzeum budzi obawy historyków, osób związanych z badaniami nad Zagładą, bo Polska nie radzi sobie z prawdą historyczną, nie radzi sobie z walką z nienawiścią i antysemityzmem, nie radzi sobie z własną przeszłością. Jeśli ta sytuacja się zmieni, to i obawy mogą się znacznie zmniejszyć.
Katarzyna Markusz
