Początki obozu Auschwitz w świetle materiałów źródłowych, nowa polsko-angielska publikacja Muzeum, opowiada – poprzez analizę niemal 100 archiwalnych dokumentów, w większości nigdzie dotąd niepublikowanych – o genezie obozu Auschwitz oraz pierwszym okresie jego funkcjonowania. Autorami opracowania są historycy Centrum Badań Muzeum: Igor Bartosik, Łukasz Martyniak oraz Piotr Setkiewicz.
Autorzy przedstawiają wiele do tej pory niezbadanych aspektów historii obozu dotyczących m.in. decyzji o jego utworzeniu, planowanej wielkości, a także chronologii postępów rozbudowy.
„Jeśli temat początków obozu Auschwitz bywał szerzej omawiany przez historyków polskich, to w publikacjach ukazujących się za granicą traktowany był raczej marginalnie, jako rodzaj krótkiego prologu do rozważań na temat zasadniczy – dziejów „ostatecznego rozwiązania”. Niektórzy spośród nich zauważali co prawda, że Auschwitz istniał przed 1942 rokiem, ale wiedzę na ten temat czerpali z opracowań wtórnych lub przestarzałych. W rezultacie popularne, skrótowe ujęcia genezy obozu zawierają liczne błędy i przekłamania” – piszą autorzy we wstępie.
Prezentowane dokumenty, zaopatrzone w komentarz historyczny, potwierdzają, iż niemal od samego początku Auschwitz był projektowany w taki sposób, aby mógł pomieścić 30 000 więźniów. Jednakże realizacja przez Niemców tak wielkiego przedsięwzięcia napotykała ciągle na problemy natury technicznej oraz logistycznej, które wynikały głównie z ustawicznie zmieniających się rozkazów i braku kwalifikacji esesmanów odpowiedzialnych za ich wykonanie. Nie jest zatem prawdą, iż rozbudowa KL Auschwitz odbywała się od samego początku wedle z góry założonego planu, a wszelkie realizowane prace, wobec wszechwładzy aparatu SS, posiadały absolutny priorytet.
W kwietniu 1942 roku powstał niemal już ostateczny projekt rozbudowy Auschwitz . Widać na nim 31 bloków w obrębie dawnych polskich koszar, 45 bloków mieszkalnych i pięć warsztatowych na tzw. Schutzhaftlagererweiterung, gmachy szpitala i budynku więziennego (o funkcjach zbliżonych do tych, które pełnił blok nr 11), nowego krematorium – a za nimi, w stronę dworca kolejowego – dostrzec można kolejnych 27 nowych bloków. Ogółem zatem ów „Auschwitz przyszłości” miał posiadać ponad 100 solidnych piętrowych bloków murowanych, mogących pomieścić co najmniej 40 tysięcy więźniów.
