Niewielka tabliczka przez ponad 70 lat leżała pod warstwą ziemi na cmentarzu w Warszawie. To jeden z nielicznych indywidualnych nagrobków z czasów getta.
Macewę znalazła Elżbieta Magenheim 31 marca 2019 r., podczas porządkowania przez wolontariuszy cmentarza żydowskiego w Warszawie przy ul. Okopowej. Akcję zorganizowała Fundacja Dziedzictwa Kulturowego.
Jest to betonowa tabliczka o wymiarach 20 na 32 cm i grubości 3 cm. Zachował się na niej relikt namalowanej farbą inskrypcji w językach polskim i hebrajskim z danymi zmarłej – Perel Hesy Nichtfinster, córki Chaima Gecla, zmarłej 23 kwietnia 1942 roku.
Tabliczka nagrobna Perel Hesy Nichtfinster, fot. Anna Kudzia
Szacuje się, że w okresie istnienia getta warszawskiego z głodu i chorób zmarło w nim około 100 tys. osób. Większość z nich grzebano w zbiorowych grobach na cmentarzu przy ul. Gęsiej oraz na terenie sąsiadującego z nim klubu sportowego „Skra”. Tylko nielicznych rodziny mogły pochować w indywidualnych mogiłach. Oznaczano je prowizorycznymi tabliczkami. Wiązało się to nie tylko z tradycją stawiania nagrobka rok po śmierci, ale przede wszystkim z ogromnym zubożeniem osób zamkniętych w getcie, których najczęściej nie było już stać na zamówienie nawet skromnej macewy. Niemal na pewno członkowie rodziny zmarłej kilka miesięcy później zostali zamordowani w Treblince.
„Takich tabliczek na cmentarzu jest co najmniej kilkaset. Ta jest jednak wyjątkowa. Zachowała się na niej bowiem inskrypcja. Wśród anonimowych grobów ofiar getta ten jeden przestał być bezimienny” – mówi Michał Laszczkowski z Fundacji Dziedzictwa Kulturowego.
Tabliczka zostanie poddana konserwacji w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
W tym roku Fundacja Dziedzictwa Kulturowego zamierza przeprowadzić na cmentarzu żydowskim w Warszawie akcję usuwania humusu, czyli warstwy ziemi powstałej przez kilkadziesiąt lat w wyniku rozkładania się zwiędłych liści. Jest pewne, że pozwoli to na odkrycie kolejnych nagrobków.
X
