Kilkadziesiąt osób przed Pomnikiem Bohaterów Getta, setki przed komputerami. W związku z pandemią koronawirusa obchody 77. Rocznicy Powstania w Getcie Warszawskim miały głównie wirtualny charakter.
Rano kwiaty w miejscach pamięci związanych z gettem złożyli Artur Hofman z Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce oraz Albert Stankowski z Muzeum Getta Warszawskiego.
W samo południe w stolicy rozległo się wycie syren. W odróżnieniu od poprzednich lat, włączenie syren odbyło się bez żenujących negocjacji z władzami. I inaczej niż w rocznicę Powstania Warszawskiego, dźwięk syren nie zatrzymał przechodniów na ulicach.
Coroczna ceremonia przed Pomnikiem Bohaterów Getta o godz. 12.00 zgromadziła kilkadziesiąt osób. Rabin Michael Schudrich odmówił Psalm 130 oraz modlitwę El Male Rachamim. Wieńce złożyli przedstawiciele kilku organizacji żydowskich, premier Mateusz Morawiecki i nieliczni uczestnicy.
Około 800 osób oglądało internetową transmisję obchodów, którą zapewnił Teatr Żydowski. Relację z ceremonii przed Pomnikiem Bohaterów Getta przerywały wypowiedzi świadków Zagłady, m.in. Katarzyny Meloch, Krystyny Budnickiej i Mariana Turskiego. Głos oddano także przedstawicielom najmłodszego pokolenia. Agata Rakowiecka z JCC Warszawa powiedziała: „Mimo, że nie możemy spotkać się pod pomnikiem, pamiętamy i oddajemy hołd tym, którzy walczyli. Naszym babciom, dziadkom, rodzicom. Pamięć jest jednym z fundamentów tożsamości żydowskiej. Tożsamość jest gwarantem naszego przetrwania, jako społeczności”.
Niemal w całości wirtualny charakter miały wydarzenia w ramach III Niezależnych Obchodów Rocznicy Powstania w Getcie Warszawskim, organizowanych przez m.in. Otwartą Rzeczpospolitą, Koalicję Antyfaszystowską, Paulę Sawicką i Stowarzyszenie Rok Marka Edelmana. Reprezentująca Niezależne Obchody Zuzanna Herzberg złożyła w południe wieniec pod Pomnikiem Bohaterów Getta. Równocześnie Otwarta Rzeczpospolita nadała na Youtube materiał filmowy.
Organizatorzy Niezależnych Obchodów w swoim oświadczeniu napisali: „W tym roku nasza pamięć jest szczególnie ważna, kiedy nie możemy spotkać się na Muranowie. Chcemy aby nasze obchody, chociaż przeniesione do przestrzeni wirtualnej, jak w poprzednich latach, były znakiem społecznego sprzeciwu przeciwko nacjonalistycznej polityce uprawianej przez rząd, przeciwko tolerowaniu antysemityzmu i ksenofobii, przeciwko deptaniu ideałów wyznawanych przez Bojownice i Bojowników Powstania w Getcie”.
Aktywne było także Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, które już od kilku dni w swoim internetowym radiu nadaje audycje poświęcone życiu i walce w getcie warszawskim. W tym roku żonkile – symbol pamięci o powstańcach – dołączono do „Tygodnika Powszechnego”, „Newsweeka” oraz „Gazety Stołecznej”. Ich szablony można było pobrać ze strony internetowej muzeum.
Dyrektor Muzeum POLIN Zygmunt Stępiński przypomniał, że dzięki akcji „Żonkile”, której pomysłodawczynią była Ewa Budek, znacznie wzrosła wiedza o wydarzeniach z 1943 roku: „Kiedy zaczynaliśmy w 2012 roku, 30% warszawiaków rozpoznawało historię getta. W 2019 roku 80% warszawiaków wiedziało, czym było getto i powstanie”.
X
