Trzy lata zajęło Fundacji Gszarim przetłumaczenie z jidysz i hebrajskiego Księgi Pamięci Sokołowa Podlaskiego. 815-stronicowa publikacja jest dostępna za darmo online.
Księga Pamięci to jedno z pięciu dzieł o historii żydowskiej społeczności Sokołowa. Wcześniejsze książki napisali Perec Granatsztejn („Sokołów – moje zniszczone miasteczko” oraz „Ludzie z przeszłości”) i Simche Polakiewicz („W cieniu Treblinki” oraz „Dzień w Treblince”). Wszystkie zostały przetłumaczone przez Fundację Gszarim i udostępnione na stronie http://sokolow.jewish.pl/
Przed wojną Żydzi stanowili ponad połowę mieszkańców Sokołowa, niewielkiego miasta na wschód od Warszawy. Tworzyli barwne życie kulturalne – z odczytami, wykładami, bibliotekami, spektaklami teatralnymi – oraz społeczne z partiami politycznymi spierającymi się między sobą nie mniej niż polskie partie. Społeczność sokołowska była w zdecydowanej większości konserwatywna, przywiązana do tradycyjnego, religijnego modelu życia. Pozostało po niej niewiele śladów w przestrzeni miejskiej – dwa domy modlitwy przerobione na sklepy oraz dwa cmentarze, na których nie zachowała się żadna macewa.
– Od początku chciałam, żeby te publikacje były dostępne za darmo dla każdego – mówi Katarzyna Markusz, prezeska Fundacji Gszarim i badaczka historii Sokołowa. – To nam się udało. Dzięki temu kilka tysięcy osób wie i pamięta o sokołowskich Żydach. Przywróciłyśmy ich zbiorowej pamięci!
Autorką przekładu z jidysz jest Agata Reibach, a z hebrajskiego Regina Gromacka. Katarzyna Markusz była inicjatorką i koordynatorką projektu, redaktorką książki oraz tłumaczką listy sokołowskich ofiar Holokaustu.
– Na liście tej, opublikowanej w Księdze Pamięci, znalazło się ponad 1,7 tys. nazwisk. Część z tych osób „znałam” z wcześniejszych dokumentów archiwalnych, z rozdziałów Księgi Pamięci, z rodzinnych opowieści potomków sokołowskich Żydów – wyjaśnia Katarzyna Markusz. – Praca nad listą była trudna pod względem emocjonalnym, bo często przy poszczególnych nazwiskach umieszczono dopisek „i czwórka dzieci” albo „i żona”. Ginęły całe rodziny. Nie zawsze ocalał ktoś, kto mógł podać ich imiona. Tym bardziej ten projekt jest ważny i potrzebny mieszkańcom miasta.
Księgę Pamięci można czytać na stronie https://sokolow.jewish.pl/ksiega-pamieci/ksiega-pamieci/
Tłumaczenie Księgi Pamięci zostało zrealizowane dzięki wsparciu Stowarzyszenia ŻIH
