“(…) w getcie wszystko się zmieniło. Tylko jedna rzecz pozostała nienaruszona – głębokie, błękitne niebo. Tylko tam nie sięga władza wszechmocnej dyktatury” – pisał Abraham Lewin 30 czerwca 1942 roku, na miesiąc przed rozpoczęciem akcji likwidacyjnej warszawskiego getta. Jego dziennik, to jedna z tysięcy relacji zgromadzonych przez grupę Oneg Szabat, pod przewodnictwem Emanuela Ringelbluma.
Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma we współpracy ze Stowarzyszeniem Żydowski Instytut Historyczny 18 września 2017 inicjują Program Oneg Szabat – wieloletni cykl działań przybliżających szerokiej publiczności historyczny skarb – Archiwum Warszawskiego Getta. Celem Programu jest upowszechnienie wiedzy o działalności grupy „Oneg Szabat”, upamiętnienie jej członków i udostępnienie zbiorów Archiwum w Polsce i za granicą. Data inauguracji programu nie jest przypadkowa, w tym dniu 71 lat temu w gruzach getta odnaleziono pierwszą część Archiwum. Wydarzenie to odbywa się w ramach obchodów 70-lecia Żydowskiego Instytutu Historycznego.
Program wyznacza trzy główne cele: udostępnianie, upowszechnianie i upamiętnianie wiedzy na temat Archiwum. Dzięki zastosowaniu najnowszych osiągnięć techniki rejestracji obrazu, zespół specjalistów Żydowskiego Instytutu Historycznego sczytuje i digitalizuje zniszczone dokumenty, które następnie opracowywane są przez historyków i tłumaczy. Dzięki ich pracy do końca roku 2017 ukażą się ostatnie tomy pełnej trzydziestosześcio-tomowej polskiej książkowej edycji Archiwum Ringelbluma. Kolejny krok to przetłumaczenie wszystkich tomów na język angielski.
Rezultatem dotychczasowych działań będzie otwarcie 14 listopada 2017 roku, stałej wystawy „Czego nie mogliśmy wykrzyczeć przed światem”, poświęconej Archiwum i jego twórcom. Po raz pierwszy oryginalne dokumenty Archiwum zostaną udostępnione szerokiej publiczności. Miejsce ekspozycji jest wyjątkowe – gmach dawnej Głównej Biblioteki Judaistycznej przy ulicy Tłomackie 3/5 obecnie zrewitalizowana siedziba ŻIH-u. Wystawę wesprą programy edukacyjne, wykłady, seminaria i wydawnictwa książkowe. Działania programu koncentrują się także na zbiórce funduszy organizowanej na stronie Programu www.onegszabat.org.
“Naszym celem jest to by inni pamiętali. Żeby tę świadomość i emocję miały nie tylko środowiska żydowskie. Mamy wspólny z ŻIH projekt wystawy podróżującej, która jeździłaby po świecie, by jak najwięcej ludzi mogło pochylić się nad tym, co było” – mówi Piotr Wiślicki, Przewodniczący Zarządu Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny.
“Dzięki osobom działającym w grupie Oneg Szabat historia Zagłady została napisana jeszcze w czasie wojny. Bez nich żydowska historia Warszawy czasu wojny nie powstałaby nigdy” – dodaje prof. Paweł Śpiewak, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego.
Więcej informacji o Archiwum Ringelbluma oraz grupie „Oneg Szabat”, znaleźć można na stronach internetowych: www.onegszabat.org oraz www.jhi.pl.