Rozmowy w jidysz na ulicach Warszawy, synagoga na Tłomackiem i tętniąca życiem jej okolica – to świat, którego już nie ma, ale możemy go na chwilę zobaczyć w Fabryce Norblina. Wystawa multisensoryczna Retro Warszawa czynna będzie od 25 marca.
Warszawa przed II wojną światową była miastem fascynującym, wielowymiarowym i różnorodnym kulturowo. Wiemy o tym z dokumentów, literatury, archiwalnych zdjęć, pocztówek i filmów. Ten barwny, tętniący życiem świat, o unikalnym kolorycie i pięknej architekturze odszedł bezpowrotnie. Retro Warszawa to pełna wrażeń podróż w czasie i przestrzeni pozwalająca ponownie się w nim zagłębić. Niczym wehikuł czasu przenosi nas na kilkadziesiąt minut do przedwojennej stolicy, zanurzając widzów w ożywione cyfrowo obrazy, wyraziste kolory, muzykę i dźwięki codziennego życia.
– Multisensoryczna ekspozycja w Art Box Experience – jedynej w Polsce przestrzeni pozwalającej na przygotowanie tego rodzaju pokazów – przygotowana została z wykorzystaniem archiwalnych materiałów starannie dobranych przez varsavianistów, muzealników i ekspertów z dziedziny edukacji – o pracochłonnym procesie przygotowania pokazu mówi Joanna Kowalkowska, założycielka i prezeska Art Box Experience.
– Stare fotografie i filmy zostały oczyszczone, poddane rekonstrukcji i koloryzacji, a następnie zmontowane w dynamiczny pokaz przy użyciu najnowszych technologii i sztucznej inteligencji – mówi Piotr Sikora, założyciel Art Box Experience i twórca wystawy.
Nad jakością produkcji czuwali specjaliści znani ze spektakularnych realizacji wizualnych, współpracujący między innymi z Platige Image. Dzięki zintegrowanemu systemowi ekranów oferujących najwyższą jakość obrazu, zwiedzający zobaczą codzienne życie warszawiaków w czasach, gdy po ulicach jeździły dorożki, po niebie przelatywały dwupłatowce, rozbrzmiewały piosenki Hanki Ordonówny i Mieczysława Fogga, a w kinach grano „Zapomnianą melodię”. Ścieżkę dźwiękową wystawy opracował i nagrał Jan Emil Młynarski, który skorzystał z tak zaskakujących instrumentów jak piła czy banjo. Znajdą się na niej odgłosy miasta, gwara warszawska, rozmowy w jidysz oraz warszawskie melodie.
Zwiedzanie wystawy przebiega według zaplanowanego porządku prowadzącego przez sale, w których na widza czekają kilkuminutowe sekwencje zdjęć i filmów. Przechodząc przez kolejne przestrzenie, poznamy różne oblicza Warszawy z okresu międzywojennego. Autorzy Retro Warszawy skupiają się na codziennym życiu ulicy, ukazując mieszkańców i przyjezdnych podczas pracy, rozrywki, spacerów w parkach i potańcówek nad Wisłą, przedstawiają też szerokie plany architektoniczne – plac Unii Lubelskiej, Zamek Królewski, Plac Piłsudskiego, rozbiórkę Soboru św. Aleksandra Newskiego – czy nieistniejący już budynek Wielkiej Synagogi na Tłomackiem.
Pojawiają się warszawskie postacie: gazeciarze i majdaniarze, żydowscy kupcy i chasydzi, policmajstrzy patrolujące ulice i apasze, eleganckie damy i szykowni kawalerowie. Przyglądamy im się z bliska, a oni spoglądają na nas z ciekawością. Zaglądamy do biednych dzielnic, gdzie życie nie było tak eleganckie i światowe jak w centrum. Uliczni rzemieślnicy i grajkowie, przytułki, targ na Kercelaku z przekupkami i handlarzami przywołują charakterny klimat stolicy robotników zapewniających siłę pracującą rozwijającego się miasta. Wyraźnie widoczne są szyldy reklamowe na kamienicach i tramwajach. Z bliska oglądamy budowę Prudentialu, pierwszego drapacza chmur w Warszawie, ikoniczne budynki stolicy: Bank Gospodarstwa Krajowego, Muzeum Narodowe. Poznajemy także przedwojenne otoczenie Fabryki Norblina – fabryczki i zakłady, na których miejscu powstaje dziś technologiczny hub na Woli i nowe warszawskie city. Szczególne miejsce zajmuje sala poświęcona Fabryce Norblina. Tutaj robotnicy przychodzą na poranną zmianę, za chwilę maszyny ruszą pełną parą. Na zakończenie zasiądziemy w słynnym kinie Splendid. Wystawę zamyka sekwencja zdjęć i filmów wraz z aleją sław ówczesnego kina,, a także ówczesne plakaty, reklamy i pocztówki.
Dla Marty Dziewulskiej, rzeczniczki Muzeum Polin, szczególnym miejscem na wystawie jest sala poświęcona Wielkiej Synagodze na Tłomackiem. – To było znaczące miejsce dla żydowskiej kultury i świata religijnego całej Europy. Dzięki pracy grafików, twórców wystawy Retro Warszawa – Piotra Sikory i Joanny Kowalkowskiej, a także całego zespołu specjalistów – możemy zobaczyć multimedialnie odbudowaną Wielką Synagogę.
To nie jedyny wątek żydowski na wystawie. – Warszawskie ulice nie byłyby pełne bez języka jidysz. Na wystawie są fotografie i fragmenty archiwaliów pozyskanych m.in. z Muzeum Polin, Domu Spotkań z Historią, FIN-y, czy Narodowego Archiwum Cyfrowego i tam również pojawia się dawna żydowska Warszawa. Jak wiemy, co trzeci mieszkaniec Warszawy przed wojną posługiwał się jidysz. To jest ta wielowymiarowa, wielokulturowa Warszawa, którą na tej wystawie twórcy starali się przywołać – zapewnia Marta Dziewulska.
Otwarcie dla publiczności nastąpi w piątek 25 marca. Bilety są w sprzedaży na Ticketmaster.pl. Szczegółowe informacje: www.artboxexperience.pl
Honorowy Patronat nad wystawą objął Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy Rafał Trzaskowski. Partnerami wystawy Retro Warszawa są: Dom Spotkań z Historią, Fabryka Norblina, FINA, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Muzeum Warszawy.
Materiały archiwalne wykorzystane do stworzenia projektu Retro Warszawa pochodzą z archiwów polskich, w tym z zasobów Domu Spotkań z Historią, Muzeum POLIN, Muzeum Warszawy, Filmoteki Narodowej Instytutu Audiowizualnego, Narodowego Archiwum Cyfrowego, archiwum rodziny Wernerów oraz archiwów zagranicznych, w tym Muzeum Holocaustu z Waszyngtonu.
