Supermanka z Wielunia

Agnieszka Mysakowska; fot. Maciek Jaźwiecki/Muzeum Polin

Agnieszka Mysakowska to skromna społeczniczka z Wielunia. Jako nauczycielka historii, postanowiła swoich uczniów nie tylko nauczyć dat i wydarzeń z przeszłości. Swoją codzienną aktywnością pokazuje im, że sami mają wpływ na otaczającą ich rzeczywistość. Oraz że historia to wciąż żywa i ważna sprawa. Za swoje działania została w tym roku nominowana do Nagrody Polin.

Wieluńska nauczycielka współpracuje z władzami miasta i powiatu, lokalnymi instytucjami kultury oraz organizacjami żydowskimi w Polsce i zagranicą (The Jewish Organization of Wielun in Israel). Przydaje się to przy organizacji Dni Kultury Żydowskiej oraz upamiętnianiu ważnych rocznic.

-Moje zainteresowanie tematyką żydowską zaczęło się zupełnie przypadkowo. W 2013 r. w bazie więźniów byłego obozu Auschwitz-Birkenau odnalazłam brata mojego dziadka, Piotra Wolickiego, numer obozowy 101549, który trafił tam 12 lutego 1943 r. transportem z Radomia. Informacje, które otrzymałam z biura informacji o byłych więźniach sprawiły, że szczególnie zainteresowałam się tematyką obozową, z którą nierozerwalnie związana była historia wielu narodowości, a szczególnie Żydów. W 2014 r., podczas pobytu na seminarium w Międzynarodowej Szkole Nauczania o Holokauście Yad Vashem w Izraelu, odwiedziłam Dolinę Gmin, która ścieżkami labiryntu, poplątanymi niczym ludzkie losy, prowadzi nas przez wszystkie miejscowości dotknięte Holokaustem. Gdy spojrzałam na region łódzki, na mój Wieluń, wiedziałam już czym chcę się zajmować w przyszłości – mówi Agnieszka Mysakowska. – O społeczności żydowskiej, współtworzącej moje miasto nie miałam wtedy żadnego pojęcia. Te zapomniane karty historii zaczęłam odkrywać w 2015 r., kiedy razem z grupą moich uczniów z II LO im. Janusza Korczaka, przystąpiłam do ogólnopolskiego konkursu Szkoła Dialogu, organizowanego przez Forum Dialogu. Zajęliśmy wtedy I miejsce w Polsce. Nasz projekt upamiętniający lokalną społeczność żydowską okazał się najlepszy, a dla mnie stał się machiną napędzającą chęć odkrywania żydowskiej przeszłości miasta, edukowania dzieci i młodzieży w duchu tolerancji, dzielenia się wiedzą na temat przeszłości miasta. Moim marzeniem było wtedy otwarcie Wielunia na Potomków i pokazanie im, że Wieluń jest nie tylko miastem pokoju i pojednania, ale także dialogu.

Żydzi mieszkali w Wieluniu przynajmniej od XVI wieku. Tuż przed wybuchem wojny stanowili ponad 30 % mieszkańców miasta (ponad 5 tys. osób). Wpływali na jego rozwój i wzrost znaczenia wśród innych miejscowości. Wojna oznaczała koniec tego świata. Żydzi zostali stłoczeni w getcie, byli rozstrzeliwani podczas egzekucji, a w końcu wywiezieni w sierpniu 1942 r. do obozu w Chełmnie nad Nerem. Jak podaje portal Wirtualny Sztetl: “Po wojnie ci, którzy ocaleli powracali do swego rodzinnego miasta. Według Miriam Geve, która przesłała list do Muzeum Ziemi Wieluńskiej, było ich około 70-80. Niestety, jak podaje Geve, po zamordowaniu 7 Żydów przez ‘oddział zbrojny’, pozostali opuścili Wieluń”.

Dziś o pamięć o nich wszystkich dba Agnieszka Mysakowska. Nie poddaje się, mimo różnych przeciwności losu. Nie tylko uczy dzieci, ale też sama poszerza swoją wiedzę – na studiach podyplomowych oraz w Yad Vashem. To dzięki jej staraniom w Wieluniu powstał mural upamiętniający żydowskich mieszkańców, a LO im. Janusza Korczaka już trzy razy zorganizowało Dni Kultury Żydowskiej. To jej podopieczni w 2015 roku zdobyli I miejsce w konkursie Szkoły Dialogu. “Od tego czasu prowadzi Szlak Wieluńskich Żydów, który łączy przeszłość z teraźniejszością. Jest inicjatorką obchodów rocznic likwidacji getta w Wieluniu i stworzenia muralu upamiętniającego społeczność żydowską. Zaprojektowała również tabliczkę i wspólnie z Burmistrzem odsłoniła ławeczkę Ireny Sendlerowej. Jest przewodniczką dla odwiedzających miasto Potomków” – informuje Muzeum Polin.

Agnieszka Mysakowska była też doceniana przez mieszkańców swojego miasta. W tym roku z rąk burmistrza odebrała Wieluńską Wieżę Sukcesu w kategorii „działalność społeczna”.

-Z jaką spotykam się reakcją? Młodzież zaangażowana w Szlak jest zainteresowana pozyskiwaniem wiedzy na temat lokalnej historii, o której, jak sami mówią, wiedzą niewiele, ale także chętnie uczestniczą w działaniach na rzecz społeczności lokalnej. Nie boją się publicznie wypowiadać w tematyce żydowskiej. Podobnie moi pozostali uczniowie. Nie ma znaczenie, czy są z klasy humanistycznej, czy z biologicznej. Każdorazowo na moich spacerach wykazują zainteresowanie tematem społeczności żydowskiej . Często są zdziwieni, że była to społeczność tak aktywna w życiu politycznym i gospodarczym Wielunia. Nierzadko po raz pierwszy mogą zobaczyć przedwojenny Wieluń. To młodzież otwarta i tolerancyjna, dla której historia polskich Żydów, jest częścią historii Polski, bo zdarzyła się tutaj na polskiej ziemi – wyjaśnia Agnieszka Mysakowska.

Nauczycielka pamięta też jedną z negatywnych reakcji. – Mieszkaniec kamienicy, na której wykonany został nasz mural, ostro wyraził swój sprzeciw, że nie chce mieć Żydów na ścianie. Kilkanaście minut rozmowy, kilka faktów, wymiana poglądów spowodowały, że od tamtego dnia mural upamiętniający społeczność żydowską w Wieluniu ma najlepszego na świecie opiekuna. Ta sytuacja uświadomiła mi, jak ważna jest walka ze stereotypami i mową nienawiści.

Czy czuje, że zmieniła kawałek świata? – Na pewno się staram – zapewnia. – Każdorazowo, gdy młody człowiek wykazuje zainteresowanie tematem, zaczyna postrzegać Żyda, Roma, uchodźcę, osobę homoseksualną, tak jak siebie samego, porzucając kłamliwe stereotypy szerzące się w mediach, to czuję, że dokładam małą cegiełkę do budowy lepszego świata. Świata, w którym wszyscy jesteśmy równi, choć każdy z nas jest inny. Świata, w którym przesłanie Janusza Korczaka: „Jesteśmy braćmi jednej ziemi. Wieki wspólnej doli i niedoli – długa wspólna droga – jedno słońce nam przyświeca”, staje się faktem. I takiego pięknego świata wszystkim życzę.

W tym roku spośród kilkudziesięciu zgłoszeń kapituła Nagrody Polin wyłoniła sześcioro finalistów. Są to:

– Justyna Biernat, Tomaszów Mazowiecki
– Karol Głębocki, Wysokie Mazowieckie / Białystok
– Paweł Kulig, Łódź
– Agnieszka Mysakowska, Wieluń
– Mirosław Reczko, Ciechanowiec
– Stowarzyszenie Krotochwile, Wielkopolska.

Wszyscy budują mosty między przeszłością, a teraźniejszością, dbają o historię i upamiętniają swoich dawnych żydowskich sąsiadów.

Ogłoszenie laureatki lub laureata nastąpi 1 grudnia w mediach społecznościowych Muzeum Polin.

Newsletter

Wpisz poniżej swój e-mail, a nie przegapisz najważniejszych artykułów!

About the Author

Katarzyna Markusz
Dziennikarka zajmująca się historią i kulturą polskich Żydów. Redaktor naczelna Jewish.pl.