Trzecia odsłona TISZ* Festiwalu Żydowskiego Jedzenia będzie miała miejsce od 30 września do 4 października (od środy do niedzieli) zarówno stacjonarnie, jak i online, z myślą o licznych odbiorcach z różnych miejsc Polski i świata. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN zaprosiło do współpracy znanych szefów kuchni oraz wybitnych ekspertów kulinarnych z USA, Polski oraz Izraela, by wspólnie z nimi rozmawiać o żydowskim jedzeniu, odkrywać jego historię a także nauczyć się je przyrządzać. Hasłem tegorocznej edycji jest słowo BLISKO.
Po raz kolejny podczas TISZ Festiwalu Muzeum POLIN pokaże bliskie związki kuchni żydowskiej i polskiej, ich przenikanie się oraz wzajemne inspirowanie. To również zaproszenie do odkrywania swojej najbliższej okolicy przy okazji trwającej wystawy czasowej „Tu Muranów”. Bo blisko to po prostu lokalnie, po sąsiedzku. Doświadczenie z kilku miesięcy pandemii i konieczność zachowania dwumetrowej odległości od drugiego człowieka sprawiły, słowo Blisko nabiera nowego znaczenia. TISZ Festiwal Żydowskiego Jedzenia będzie okazją do budowania wspólnoty, pomimo fizycznego dystansu i szukania rzeczy, które, tak jak jedzenie, zbliżają ludzi do siebie. – Szczególnie w trudnych czasach trzeba wzmacniać więzi tworzące społeczności, w których żyjemy, wzajemnie wspierać się i dbać o to, by każdy był traktowany z szacunkiem i czuł się bezpiecznie. Społeczności te są często różnorodne i w tym tkwi ich siła – siła, która nas splata w jedną całość, jak różnokolorową chałkę- mówi Magdalena Maślak z Muzeum POLIN, koordynatorka i pomysłodawczyni TISZ Festiwalu Żydowskiego Jedzenia 2020.
Na 5 festiwalowych dni Muzeum POLIN zaplanowało zarówno wspólne gotowanie bez wychodzenia z domu, dzielenie się rodzinnymi historiami o jedzeniu, jak i wspólne wyszywanie wyjątkowego, festiwalowego obrusu w muzeum oraz spacery kulinarne po dawnej żydowskiej Warszawie, w której mieszały się ze sobą języki, smaki i zapachy. Uczestnicy festiwalu sprawdzą, co można ugotować z książki kucharskiej wydanej w jidysz w przedwojennej Warszawie i przekonają się, że kasza i makaron mogą do siebie pasować. Na warsztatach rodzice i dzieci nauczą się, jak zaplatać szabatową chałkę i dowiedzą się, dlaczego drzewko dające słodkie, żółte owoce stało się bohaterem książki. Muzeum zaprasza także do wspólnego dekorowania roślinami i materiałami z recyclingu kuczki – tradycyjnego szałasu, który stanie przed Muzeum z okazji radosnego, żydowskiego święta Sukkot.
TISZ Festiwal: na dobry początek
Przedsmak TISZ Festiwalu Żydowskiego Jedzenia w kinie Muranów we wtorek, 29 września, o godz. 20.00, gdzie zostanie pokazany film Streit’s: maca i amerykański sen w reżyserii Michaela Levine’a. To historia mieszkającej w Nowym Jorku żydowskiej rodziny, która od pięciu pokoleń produkuje macę – tradycyjny żydowski chleb wypiekany bez użycia zakwasu. Pieczywo jest tu jednak jedynie punktem wyjścia do opowieści o sile rodzinnej więzi, wierności tradycji i trudnościach w prowadzeniu etycznego biznesu w świecie nastawionym przede wszystkim na zysk. Pokaz organizujemy we współpracy z Films for Food. Bilety dostępne w kasach Kina Muranów oraz na stronie kinomuranow.pl/bilety.
Festiwalowy kurs kulinarny bez wychodzenia z domu
Dlaczego religijni Żydzi nie łączą mleka i mięsa? Czy wołowy język może uchodzić za przysmak? Dlaczego polskie grzyby są uznawane za najlepsze i czy można zemdleć od zapachu koperku? Tego wszystkiego i jeszcze więcej będzie można dowiedzieć się z kursu kulinarnego Miejsce przy stole, którego fragmenty dzięki uprzejmości nowojorskiego Żydowskiego Instytutu Naukowego YIVO będzie można obejrzeć z napisami w języku polskim. Premiery odcinków codziennie w czasie trwania TISZ Festiwalu na kanale Muzeum POLIN na YouTubie. A to dopiero początek kulinarnej przygody. W festiwalowy czwartek i piątek na YouTubie Muzeum POLIN Ambasador Izraela w Polsce Alexander Ben Zvi o 12:00 w filmie Ambasador w kuchni. Muzeum zaprasza również na spotkania online z kolektywem Gefilteria. Jeffrey Yoskowitz nauczy, jak przygotować kultową, żydowską kasha varnishkes, a dzięki Liz Alpern będzie można dowiedzieć się, jak podbić serca gości zupą z kreplachami. Założycielka The Jewish Food Society, które kolekcjonuje żydowskie przepisy kulinarne z całego świata, Naama Shefi podzieli się z uczestnikami swoim ulubionym przepisem i osobistą historią z nim związaną. Będzie też o budowaniu wspólnoty wokół stołu: izraelski szef kuchni Asaf Shinar opowie o znaczeniu jedzenia w relacjach z sąsiadami, a Barbara Kirshenblatt-Gimblett w rozmowie z Katją Goldmann i Joy Levitt przekona się, że wspólnotę najłatwiej stworzyć poprzez wspólne gotowanie i jedzenie. Partnerem rozmowy jest Centrum Taubego. Udział w wydarzeniach online w ramach TISZ Festiwalu jest bezpłatny.
Gołąbki, czyli holiszki
Muzeum POLIN, wzorem lat ubiegłych, w czasie TISZ Festiwalu Żydowskiego Jedzenia zaprasza do współpracy bary mleczne w Warszawie. Nie będzie trzeba jechać aż na nowojorski Brooklyn i do Jerozolimy, żeby spróbować żydowskich potraw, bo nazwy niektórych potraw w Warszawie będą uzupełnione o odpowiedniki w języku jidysz. I tak zjeść będzie można naleśniki z serem, czyli blintzesy, placki ziemniaczane, czyli latkes, gołąbki – holiszki. To szansa, by samodzielnie sprawdzić, jak wiele podobieństw jest między tym, co jadła Ester Shapiro w serialu Unortodox, a tym, co można pamiętać z domowych obiadów u babci. Lista barów, które włączyły się do TISZ Festiwalu, na stronie www.polin.pl. Wszystkich, którzy lubią zabawy z igłą i nitką muzeum zaprasza na środowe (30 września) warsztaty Nici porozumienia. Uczestnicy i uczestniczki wspólnie wyszyją nazwy potraw żydowskich w jidysz i po polsku na 2-metrowym obrusie. Obrus w szabatowy wieczór trafi do sukkotowej kuczki, stojącej przed Muzeum POLIN.
Chodźmy jeść
W czasie TISZ Festiwalu nie może zabraknąć spacerów z jedzeniem w roli głównej. W środę, 30 września, Festiwal zawita do Fortecy Kręglickich, gdzie na wielu stoiskach kupić można żydowskie jedzenie po polsku lub polskie po żydowsku. W tym, jak znaleźć gefilte fisz i składniki na cymes w targowym gąszczu pomoże przewodnik z Muzeum POLIN, który zaproponuje kulinarne spacery między stoiskami. Początek spaceru o 10.00. W niedzielę, 4 października, o 13.00 spacer Tu kupisz i zjesz wszystko, podczas którego uczestnicy podążą śladem nieistniejących już jatek, bazarów, sklepów, żeby sprawdzić, gdzie przed wojną można było kupić najlepsze warzywa, kasze i mięso. Bilety na stronie internetowej muzeum polin.pl.
Słuchaj uchem i brzuchem
TISZ Festiwal Żydowskiego Jedzenia to również dobra okazja, by zapytać szefów kuchni, co w duszy gra, gdy woda w garnku wrze. czego słuchają szefowie kuchni, eksperci kulinarni i członkowie organizacji żydowskich, gdy sami gotują. W ten sposób na Spotify powstała TISZ lista. Codziennie w Radiu POLIN przez pięć festiwalowych wieczorów będzie można też posłuchać kulinarno-muzycznego podcastu ze specjalnym udziałem Basi Stareckiej i Alessii Di Donato, które opowiedzą o swoich podróżach, ulubionej muzyce do gotowania i skojarzeniach z kuchnią żydowską.
A na deser – Muranów
Niewielu ludzi wie, że warszawski Muranów wziął swoją nazwę od wyspy położonej na weneckiej lagunie. Pod koniec XVII wieku nadworny architekt królewski – Włoch Józef Szymon Belotti – kupił działkę na terenie dzisiejszego Muranowa, zbudował na niej pałacyk i nadał mu nazwę na cześć miejsca swojego urodzenia: Murano. Podczas warsztatów z Alessią Di Donato uczestnicy dowiedzą się więcej o kuchni Żydów z włoskiego Murano. Spotkanie online w piątek, 2 października, o 20.30 na Facebooku Muzeum POLIN. Z kolei Basia Starecka, dziennikarka i autorka bloga Nakarmiona Starecka, w nagranym dla Muzeum POLIN filmie oprowadzi po wielokulturowej scenie kulinarnej współczesnego Muranowa. Będzie można dowiedzieć się, gdzie zjeść i co zjeść w tej części miasta – premiera online w środę, 30 września, o 20.30 również na Facebooku Muzeum POLIN. W osobnym nagraniu blogerka pokaże izraelskie miejsca w Warszawie – rekomendacje w sobotę o 20.30 także na Facebooku Muzeum POLIN. W sobotę, 3 października, spacer Wrzenie – kuchnie i podwórka dawnego Muranowa, na którym uczestnicy poznają tajniki przedwojennego deserowego gulaszu i żydowskiego kawioru. Bilety dostępne na bilety.polin.pl
Pełny program festiwalu na https://www.polin.pl/pl/tisz2020
TISZ* (jid. stół) – w tradycji żydowskiej radosny czas spędzany na jedzeniu, piciu, śpiewaniu i rozmowach przy wspólnym stole
