Cmentarz żydowski w Koźminie Wielkopolskim to wyjątkowy zabytek nie tylko w skali lokalnej, ale i całego regionu. W Wielkopolsce zachowało się w tak dobrym stanie zaledwie kilka takich nekropolii. Większość podzieliła los synagog i została zniszczona przez Niemców w czasie drugiej wojny światowej. Koźmiński cmentarz to świadek wielowiekowej i wielokulturowej przeszłości tego miasta. Dlatego też Stowarzyszenie Krotochwile od kilku lat dba o to miejsce. Podobnie jak w latach poprzednich, także i w tym roku, wraz z wolontariuszami, przeprowadziło prace porządkowe i inwentaryzacyjne.
W sierpniu cały teren został wykoszony, by umożliwić dalsze działania. We wrześniu na cmentarzu pojawili się wolontariusze, by posprzątać teren, oczyścić z chwastów i nawarstwień ziemi oraz uporządkować kolejne kwatery. Przeprowadzony został także trzeci (i ostatni) etap inwentaryzacji – ostatnie 64 miejsca pochówku zostały zmierzone, sfotografowane, a inskrypcje spisane.
W projekcie brało udział 15 wolontariuszy zarówno z Koźmina Wlkp. i okolic, jak też z odległych części Polski. W prace włączyli się także strażacy z OSP Czarny Sad.
Jak co roku, także i tym razem odnalezione zostały fragmenty macew. Z części nich udało się ułożyć niemal całą macewę Matyldy Mamlok. Analiza spisu pochowanych sprzed ponad stu lat pozwoliła ustalić miejsce jej pochówku. Po wielu latach macewa Matyldy Mamlok powróciła na swoje miejsce.
Po zakończeniu prac terenowych Stowarzyszenie przystąpiło do tłumaczenia inskrypcji. Wyniki inwentaryzacji można znaleźć na portalu www.jewishwlkp.pl. Sukcesywnie są tam dodawane kolejne opracowane nagrobki. Na stronie tej można także znaleźć wykaz żydowskich mieszkańców. Póki co obejmuje on kilkaset nazwisk głównie z Krotoszyna. W najbliższych miesiącach baza ta powiększy się o następne osoby.
Warto podkreślić, że dzięki prowadzonym pracom i publikowaniu wyników inwentaryzacji na portalu, Stowarzyszeniu udaje się nawiązywać kontakt z kolejnymi potomkami koźmińskich Żydów.
Projekt dofinansowano w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Wspólnie dla dziedzictwa.
