Ambasadorki i ambasadorzy akcji Żonkile na 78. rocznicę Powstania w Getcie Warszawskim

Społeczno-edukacyjna akcja Żonkile odbędzie się 19 kwietnia w 78. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim. Dziewiątą odsłonę wydarzenia organizowanego przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN wspierają Magdalena Boczarska, Katarzyna Zielińska, Kayah, Bartosz Bielenia oraz Mariusz Szczygieł.

Jak w ubiegłym roku, większość aktywności wokół akcji Żonkile przenosi się do internetu. Będzie można dołączyć do niej z każdego miejsca na świecie, przypinając wirtualny żonkil lub przygotować swój własny. W przestrzeni miejskiej akcja też będzie widoczna, między innymi dzięki wizerunkom ambasadorek i ambasadorów, którzy w tym roku do niej dołączyli. Warto dodać, że do upamiętnienia powstania w getcie warszawskim mogą również dołączyć szkoły biblioteki i instytucje z całej Polski. Dla nich Muzeum POLIN przygotowało specjalne materiały.

Ambasadorzy w sieci i na plakatach

W tym roku do grona ambasadorów akcji Żonkile dołączyli: aktorka Magdalena Boczarska, aktorka Katarzyna Zielińska, wokalistka, autorka tekstów i producentka muzyczna Kayah, aktor Bartosz Bielenia oraz reportażysta Mariusz Szczygieł. – O powstaniu w getcie warszawskim dowiedziałem się z książki Hanny Krall „Zdążyć przed Panem Bogiem”. (…) Dowiedziałem się z tej książki, że w pewnych sytuacjach ważna jest godność, godność człowieka. Nawet w sytuacjach ostatecznych, a może przede wszystkim w sytuacjach ostatecznych. Powstańcy wiedzieli przecież, że nie uda im się przeżyć, nie uda im się zwyciężyć, ale chcieli wybrać inny sposób umierania – nie z rąk oprawców, a umieranie w walce (…). Dlatego warto i trzeba o tym pamiętać.(…) – mówi Mariusz Szczygieł.

Dla Magdaleny Boczarskiej rocznica ma szczególne znaczenie: – Pamięć o powstaniu w getcie warszawskim jest dla mnie bardzo ważna ze względów osobistych. Chcę pamiętać o bohaterach i o pomordowanych, i chcę tę pamięć przekazać mojemu synowi. Niestety na ulicach wciąż obserwujemy liczne przejawy nacjonalizmu i rasizmu. Myślę, że powinniśmy pamiętać, do czego doprowadziły 78 lat temu.

Akcja w pandemicznej rzeczywistości: żonkilomaty i mural

Edycja akcji Żonkile 2021 jest inna, bowiem muzeum nie prowadziło naboru nowych wolontariuszy, ale 19 kwietnia skorzysta z pomocy tych, z którymi współpracuje na co dzień. To oni w poniedziałek, będą rozdawać żonkile przy stacjach metra: Politechnika, Centrum, Świętokrzyska, Ratusz Arsenał oraz dworcach Centralnym i Wileńskim. Pandemia może jednak zweryfikować te plany. Nowością będą również żonkilomaty: papierowe żonkile będzie można pobrać z rocznicowych słupów w wybranych miejscach w stolicy przy głównych węzłach komunikacyjnych (m.in. przy Rondzie Waszyngtona, przy ul. Marszałkowskiej, róg Hożej, przy Al. Solidarności, róg Żelaznej, przy pl. Wilsona, przy ul. Puławskiej, róg Różanej). Każdy będzie oznaczony plakatami z wizerunkiem ambasadorów akcji.

Żonkilomaty zostaną wyposażone w płyn do dezynfekcji rąk. Przy metrze centrum o powstaniu w getcie przypomni też mural z wizerunkiem dziewięciu żydowskich kobiet, które walczyły w powstaniu w getcie oraz wspierały powstańców poza murami getta, zdobywając broń i prowadząc akcje dywersyjne. Mural zaprojektowali Anna Koźbiel-Walas oraz Adam Walas przy współpracy wolontariuszek i wolontariuszy Muzeum POLIN.

Fragment projektu muralu na rocznicę powstania w getcie warszawskim, akcja Żonkile, fot. materiały prasowe Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN

Przypnij wirtualny żonkil lub noś swój własny

Muzeum POLIN przygotowuje się do rocznicy powstania w getcie warszawskim w taki sposób, by do akcji Żonkile można było dołączyć z dowolnego miejsca, również bez wychodzenia z domu. Wystarczy ze strony muzeum pobrać szablon, wydrukować go i złożyć (pomoże nam w tym wideoinstrukcja). Zdjęcie z gotowym żonkilem warto opatrzeć hasztagami: #ŁączyNasPamięć oraz #AkcjaŻonkile i umieścić w mediach społecznościowych.

Można też zaangażować się w akcję, dodając nakładkę na zdjęcie profilowe na Facebooku, pobrawszy ją z profilu muzeum. Muzeum POLIN zachęca także do dzielenia się w sieci specjalną rocznicową grafiką, która pojawi się 19 kwietnia na jego profilach w mediach społecznościowych: Facebooku, Instagramie, Twitterze, dodając wspomniane hashtagi. Znak żonkila będzie widoczny również na naklejkach w wydaniach „Newsweeka” 12 kwietnia, „Tygodnika Powszechnego” oraz w „Gazecie Stołecznej” w ramach „Gazety Wyborczej” (w piątek, 16 kwietnia). Można także wydrukować specjalną rocznicową grafikę i powiesić ją w widocznym miejscu, na przykład w oknie. Grafika jest dostępna w PDF do pobrania na polin.pl.

Szkoły, biblioteki i instytucje z żonkilami

19 kwietnia to również szansa dla bibliotek, instytucji oraz uczniów i uczennic ze szkół z całej Polski, by lepiej poznać historię powstania w getcie warszawskim. Pomogą w tym specjalnie przygotowane materiały edukacyjne. Każdą grupę wiekową, w tym klasy 1-3 szkół podstawowych, czekają premiery filmowe i literackie. Dla najmłodszych uczniów i uczennic Muzeum POLIN proponuje rocznicowa opowiadania, w których autorki Zofia Stanecka oraz Justyna Bednarek poruszają takie tematy jak empatia, sprawiedliwość i strata.

Dla uczniów i uczennic klas 4-6 szkół podstawowych powstał film „Będę pisać” (reżyseria i produkcja Hi-Story). Losy dwójki żydowskich nastolatków przed wojną i w trakcie wojny poznaje współczesna dziewczyna z Muranowa. Dla uczniów i uczennic klas 7-8 szkół podstawowych oraz szkół ponadpodstawowych powstał film „Muranów – Dzielnica Północna” w reżyserii Łukasza Kamila Kamińskiego. Film we współczesnej stylistyce youtuberskiej opowiada historię Muranowa, dawnej dzielnicy żydowskiej w Warszawie i jej mieszkańców. Do akcji Żonkile szkoły, biblioteki i inne instytucje mogą zgłaszać się do 15 kwietnia. Szczegóły na polin.pl

Powstanie w getcie warszawskim

W 1940 r. Niemcy ogrodzili murem część centrum Warszawy i stłoczyli tam prawie pół miliona Żydów ze stolicy i okolic. Uwięzieni w getcie umierali wskutek głodu, chorób, niewolniczej pracy i ginęli w egzekucjach. Latem 1942 r. została zorganizowana wielka akcja likwidacyjna. Niemcy wywieźli z getta do ośrodka zagłady w Treblince prawie 300 tysięcy Żydów. Wśród tych, którzy pozostali, narodziła się idea zbrojnego oporu. 19 kwietnia 1943 r. 2 tysiące Niemców wkroczyło do getta, by je ostatecznie zlikwidować. Przeciwstawiło się im kilkuset młodych ludzi z konspiracyjnych Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) i Żydowskiego Związku Wojskowego. Powstanki i powstańcy, pod dowództwem Mordechaja Anielewicza, byli wycieńczeni i słabo uzbrojeni. Wielu wiedziało, że nie mają szans, ale woleli zginąć w walce, by ocalić swoją godność. Przez cztery tygodnie Niemcy równali getto z ziemią, paląc dom po domu. Schwytanych bojowców i mieszkańców zabijali lub wywozili do obozów. 8 maja Anielewicz i kilkudziesięciu powstańców zostali otoczeni i popełnili samobójstwo. Nielicznym Żydom udało się wydostać kanałami z płonącego getta. 16 maja Niemcy na znak zwycięstwa wysadzili Wielką Synagogę przy ul. Tłomackie. Getto warszawskie przestało istnieć.

Dlaczego żonkile?

Jednym z ocalałych z getta był Marek Edelman, ostatni dowódca ŻOB. 19 kwietnia, w rocznicę powstania, składał bukiet żółtych kwiatów pod Pomnikiem Bohaterów Getta na Muranowie. Żonkil stał się symbolem szacunku i pamięci o powstaniu. Organizowana przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN akcja ma na celu rozpowszechnianie tego symbolu oraz szerzenie wiedzy na temat samego powstania.
Więcej o rocznicy powstania w getcie warszawskim, akcji Żonkile i powstaniu w getcie na stronie: polin.pl.